Je bent aan het werk in de kunstwereld en wordt geconfronteerd met seksisme, grensoverschrijdend gedrag of machtsmisbruik

① Wat kan je zelf doen?

Of en hoe je voor jezelf kan opkomen hangt volledig af van de situatie. Als je je door iemand niet op je gemak voelt en/of diegene zich ongepast gedraagt, maar je toch het gevoel hebt dat je deze persoon daarop kan aanspreken, doe dat dan. Je hebt alle recht om iemand daarop te wijzen en je grenzen aan te geven.

Vertel die persoon dat de manier waarop die je aanspreekt of zich tegenover jou gedraagt, niet ok is. Leg uit waarom dit gedrag problematisch is. Laat ruimte voor een reactie. Stel het voor als een kans om dit gedrag aan te passen. Communiceer helder over wat die gedragswijziging volgens jou kan inhouden. Misschien vind je het, bijvoorbeeld, gewoon nodig dat de persoon zich excuseert en bereidheid toont om te veranderen?

Het kan uiteraard ook dat je door de ernst van de situatie niet het gevoel hebt dat je verder kan samenwerken. Wellicht kan een derde persoon in dat geval helpen bij het gesprek.

Het is steeds aangewezen erover te praten met een collega die je vertrouwt. Deze persoon kan advies geven en je steunen.

② Wat kan je doen als je het probleem niet zelf kan aankaarten?

Er zijn misschien problemen die je kan oplossen door er samen over te praten, maar sommige gevallen zijn daarvoor te ernstig of te ingewikkeld. Dan heb je de assistentie en de steun van een organisatie nodig. Als de situatie gepaard gaat met fysiek geweld, contacteer je een arts. De meeste kunstenaars werken als freelancers en zijn maar tijdelijk verbonden aan organisaties. Daarom moet je verschillende opties tegen elkaar afwegen, die afhangen van de omgeving waarin je werkt.

Als je werk, op welke manier dan ook, verbonden is aan de organisatie of de instelling, is het aangewezen om met de verantwoordelijke te praten (i.e. projectleider, werkgever, directeur…). Misschien is er binnen de organisatie een specifieke persoon aangeduid om met dit soort gevallen om te gaan. Dit kan een vertrouwenspersoon zijn, een preventie-adviseur die gespecialiseerd is in psychosociaal welzijn, of een externe dienst. In degelijke arbeidsreglementen staan de contactgegevens van deze personen en diensten vermeld. Tijdelijke werknemers hebben deze informatie in principe ook ontvangen en moeten kunnen vertrouwen op de geboden steun. Tijdens deze gesprekken moet je contactpersoon eerst luisteren naar je ervaringen. Vervolgens zal je waarschijnlijk samen overleggen over mogelijke acties.

Als geen van de bovenstaande opties jou helpen (bv. als je freelancer/zelfstandig bent, jouw ervaring van enkele jaren geleden dateert, je jouw werkgever niet vertrouwt, ...) dan kan je altijd contact opnemen met de Genderkamer van de Vlaamse Ombudsdienst (NL/EN). Nina Callens and Viktor Van der Veken vullen een gespecialiseerde ombudsfunctie in en zij staan in voor het aanpakken van grensoverschrijdend gedrag in de kunst- en cultuursector. De ombudspersonen zullen luisteren naar jouw ervaring, advies geven en hebben ook het mandaat om een officiële klacht in te dienen. Je kan hen contacteren via genderkamer(at)vlaamseombudsdienst.be. Ook bij ENGAGEMENT kan je terecht, je kan contact opnemen met een van onze gecertificeerde vertrouwenspersonen via het algemene e-mailadres: contact(at)engagementarts.be. Gesprekken kunnen in het Engels, Frans en Nederlands gevoerd worden.

Wie lid is van een vakbond kan die rechtstreeks contacteren en om advies vragen. Vooral als het gaat om contractuele geschillen kunnen zij helpen. Vakbonden kunnen optreden als externe bemiddelaars en ze kunnen juridisch advies of ondersteuning aanbieden.

③ Wil je jouw ervaring delen met een gemeenschap van kunstenaars?

ENGAGEMENT organiseert maandelijks Open Meetings (in het Engels). Sinds covid zijn intrede maakte, zijn deze meetings online. Het zijn in essentie peer-to-peer gesprekken vanuit solidariteit, bezocht door kunstenaars. Samen proberen we er, telkens opnieuw, een plek te creëren om te delen en te luisteren, in solidariteit. We bouwen die plek samen. Het is geen probleem als je nooit eerder naar een meeting kwam. Mensen komen en gaan, de ruimte is iedere keer opnieuw open voor nieuwe mensen. Inschrijven voor een meeting kan steeds via ons e-mailadres: contact(at)engagementarts.be.

④ Gespecialiseerde hulpverlening

Gaat de situatie gepaard met fysiek geweld? Neem contact op met een dokter.

Wil je anoniem met iemand praten? Dan kan je bellen naar:

• 1712 (Nederlandstalig)
• 0800/98.100 (Franstalig)

Je kan ook contact opnemen met een organisatie die zich specialiseert in hulp aan slachtoffers van seksueel geweld:

• https://www.seksueelgeweld.be (Nederlands-/Franstalig)
• http://www.cawbrussel.be (Nederlandstalig)
• http://www.sosviol.be (Franstalig)